Köyümüzün Tarihcesi

 

            Asbuğa köyü Kars’ın Sarıkamış ilçesine bağlı merkez köylerindendir. Güney batısında Pozat, batısında Y.Alisofu, kuzey batısında Çatak, kuzeyinde Yenigazi ve doğusunda Yolgeçmez köyü ile çevrilidir. Köy önünden geçen ve Asbuğa deresinden doğan çay, bu adı ile Yolgeçmez altında Sarıkamış suyu ile birleşerek Kars çayının kollarını oluşturur.

 

            Köyün tarihçesini kısaca özetleyecek olursak, tarih öncesi döneme ait ören yerleri vardır. Köyün güneybatısında vadiye hakim tepede “Kırankaya” ören yerleri eski çağlarda önemli bir yerleşim alanıdır. Çok büyük taşlardan inşa edilmiş kale duvarları harçsız bir durumda kale olarak kullanıldığı, çevresinde ev kalıntıları, tesadüfen kazınıldığında mezarlar, çanak çömlek parçaları sürülen tarlalarda bolca bulunmaktadır. Fahrettin Kırzıoğlu’nun Kars Tarihinde: I.Argişti’nin Sarıkamış hitabesinden edinilen bilgiye göre AKHURİ-ANİ şehrinin kalıntısının burası olduğu, çevresindeki Pisiksuyu, Gökçeharman, Emiralı ve Eğrice ören yerlerinin tarihi de eskidir. Bugüne kadar bu yerlerde arkeolojik bir araştırma yapılmamıştır. Köyün kuzey bölümünde1942 yıllarında okul yapımı sırasında bir kilise kalıntısına rastlanmış ayrıca da mezarlar ve insan kemiklerine rastlanmıştır. Köyün doğusunda Müslüman Mezarlığı yer alır. 19.yy ın ilk yarısında Ağagillerle birlikte köye gelenlere ait mezarlar bir taraftan daha evvel galipte yerleşen ve köyü terk edenlere ait çokça mezar vardır. Mezarlık içerisinde Selçuklu stili altı köşeli taş duvarlı ve kubbeli türbe bulunmaktadır ve bu türbede Halife Aziz Ağa ile oğlu Halife İsmail Hakkı yatmaktadır.

 

            Asbuğa deresi Sarıkamış altından, Y.Alisofu’dan başlayarak derin vadilerle akan alabalıklı suyun beslediği çayırlar ve verimli tarlalar vardır. Köy bu vadinin ortasında yer alır. Köylü geçimini hayvancılık ve çiftçilikle sağlar. Köy toprakları verimli olmasına rağmen sadece arpa ve buğday eker, ziraatı ilkel olarak babadan gördükleri gibi uygularlardı. Vadinin iki tarafı yaylalık bir ortamda hayvanların merası ve açılmış tarlalardan oluşurdu. 25 bin dönüm alana sahip 35 haneli köy Ağagil, Çobanhasangil, Gorogil, Hacıkayagil olmak üzere dört aileden çoğalmış daha sonra bazı aileler katılmıştır. (Gagagil, İbogil, Baldanıgil,Hacıkayagil,)

 

            Köyümüz bugün Iğdır İl’inden gelen yaylacı aşiretlerin istilasına uğramıştır. Köyün toprağının büyük bölümü satılmamışsa da sahipte olunmadığı bir dönemi yaşamaktadır.